evsâ: vasiyet etti
tevâsâ: (karşılıklı) tavsiye etti
tevâsav bis-sabr (Sabrı tavsiye ederler)
تَوَاصَوْا بِالصَّبْرِ
Sabır, nefsin iyi bir şey yapmak veya kötülüklerden kaçınmak için acıya, meşakkate tahammül kuvvetidir.
Başlıca iki çeşit olarak düşünülür:
Birisi, elem ve külfete sabırdır ki bununla taat ve mücahedenin ve güzel amellerin meşakkatlerine katlanılarak yüksek himmet ve gayret sahiplerinin ulaştıkları başarılara erilir.
Birisi de lezzet ve şehevî isteklere karşı sabırdır ki, bununla da haramdan, yasaklardan ve hoş görünüp de sonu fena olan aldatıcı, tehlikeli, maddî veya manevî zarar verici şeylerin zararlarından sakınılır, korunulur.
Elmalılı Tefsiri
Kitabımızda sabır tavsiye eden ayetler pek çok. Her iki anlamda da sabretmek, müslümanlığın bir gereği olarak karşımıza çıkıyor. Sabır isteyen dualar öğretiliyor: "Üzerimize sabır yağdır" (2:250, 7:126)
Fakat iki ayet var ki, bunlardan farklı olarak, karşılıklı sabır tavsiye
etmeyi güzel ahlakın bir parçası olarak sunuyor.
Asr Suresi, asra (zaman, ikindi vakti, veya asr-ı saadet) kasem ile başlayıp insanın zarar ve ziyan içinde olduğunu hatırlatıyor.
Zarar ve ziyanda olmamanın tek istisnası varmış:
illellezîne âmenû ve'amilus-sâlihâti
103:3 Ancak, iman edip de sâlih ameller işleyenler,
vetevâsav bil-haqqi vetevâsav bis-sabr
birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabır tavsiye edenler başka.
İstiklal Marşının şairi bu sureye özel bir önem vermiş:
Hani, ashâb-ı kirâm ayrılalım derler iken,
Mutlakâ sûre-i vel-'asrı okurmuş, bu neden?
Çünkü meknûn o büyük sûrede esrâr-ı felâh,
Başta îmân-ı hakîkî geliyor, sonra salâh,
Sonra hak, sonra sebât: işte kuzum insanlık
Dördü birleşti mi yoktur sana husrân artık.
Mehmed Akif, bu şiirde sabır kelimesi yerine sebat kullanarak,
sabrın ilk anlamını öne çıkartıyor.
Beled suresi de 'aqabe (zor geçit) kavramını aynı tavsiye ile anlatıyor:
Bir insanı hürriyete kavuşturmak veya açlık gününde doyurmak,
summe kâne minellezîne âmenû vetevâsav bis-sabri
90:17 ve sonra, inanıp birbirlerine sabır tavsiye edenlerden
vetevâsav bil-merhame
ve merhamet tavsiye edenlerden olmaktır.
Bu iki ayet, sabrı hatırlamaya ihtiyacımız olduğu gerçeğini vurguluyor. İnsanı başarıya ulaştıran yol sabır ve merhametten geçtiği gibi, isyana sürükleyebilecek herşeyin karşısına sabrın güçlü silahı ile çıkabiliriz. Çevremizdekiler unutsa da biz bu silahı ellerine tutuşturabilmeliyiz.
